شهرستان جلفاپ

  سابقه تاریخی

جلفا از زمان‌های پیش از میلاد به خاطر موقعیت جغرافیایی و استراتژی اهمیت خاصی داشته و از لحاظ فرهنگی و مدنی دارای شهرتی بس فراوان بوده است. به طوری که اصحاب الرس در زمان حضرت سلیمان بن داود در این منطقه ظهور کرده و سبب ایجاد دوازده شهر در کنار رودخانه ارس شدند ، که نام دوازده ماه بر آنها اطلاق گردید. اقلیت‌های مذهبی ایران در ایالات شمالغرب و به خصوص ارومیه از مسیحیان ارمنستان می باشند که اغلب ساکنین قدیمی جلفا بودند و در زمان صفویه، شاه عباس کبیر در سال‌های 1625 م - 1629 م عده ای از مسیحیان صنعت‌گر این شهر را به اصفهان کوچانید و در آنجا شهری در کنار زاینده رود با همین نام احداث کرد . تاریخ جلفا را مورخین به قرن 5 قبل از میلاد ارجاع می دهند که در آن زمان اسم جلفا، جولاء (بافنده) بود و پس از مکان گزینی ارامنه جولا به جوغا تغییر کلمه داد، ولی پس از کوچاندن ارامنه توسط شاه عباس صفوی نام لاتین Jolfa به این مکان گزیده شد.

موقعیت جغرافیایی

شهرستان جلفا با وسعت 1670 کیلومتر مربع (3.7 درصد مساحت استان) در 120 کیلومتری تبریز و به صورت نوار باریکی در مرز شمالی ایران واقع شده است. این شهرستان از سمت شمال با کشورهای جمهوری ارمنستان و جمهوری خودمختار نخجوان، از سمت شرق با شهرستان خداآفرین، از سمت غرب با استان آذربایجان غربی و از سمت جنوب با شهرستان‌های ورزقان و مرند هم‌مرز است.

تقسیمات کشوری

طبق آخرین تقسیمات کشوری شهرستان جلفا دارای دو بخش به نام‌های مرکزی (شامل دهستان‌های شجاع، ارسی و داران) و سیه‌رود (شامل دهستان‌های دیزمار غربی و نوجه‌مهر)، سه نقطه شهری به نام‌های جلفا، هادی‌شهر و سیه‌رود و 61 آبادی می‌باشد.

جمعیت

براساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال 1390، جمعیت شهرستان جلفا در حدود 55166 نفر (1.5 درصد جمعیت استان) و جمعیت مرکز این شهرستان 5628 نفر برآورد شده است. جمعیت شهری این شهرستان 37756 نفر و جمعیت روستایی آن 17410 نفر و تعداد خانوار آن 16128 خانوار است.

اقلیم و آب و هوا

اقلیم کلی شهرستان جلفا نیمه خشک و سرد می باشد و تنها قسمت کوچکی از ارتفاعات فوقانی و حاشیه رود ارس دارای اقلیم خشک و سرد می باشند. مقدار متوسط دمای سالیانه 15 درجه سانتی گراد در حاشیه رود ارس تا 5 درجه در ارتفاعات بلند متغیر است. شهر جلفا درارتفاع 704 متری از سطح دریاهای آزاد واقع شده است و از این نظر در بین شهرهای استان آذربایجان شرقی کمترین ارتفاع را به خود اختصاص داده است. این موقعیت ارتفاعی در مجموع به رغم آن که جلفا در شمالی‌ترین ناحیه کشور موجب تعدیل درجه حرارت آن نسبت به نقاط هم عرض آن در آذربایجان شده است. ارتفاع پایین درمجموع موجب افزایش درجه حرارت در شهر جلفا و همچنین دشت گلفرج نسبت به نواحی کوهستانی پیرامون و بلندناحیه شده است. منطقه جلفا و ارسباران از نظر گیاهشناسی بطور کلی جزء ناحیه اصلی اروپ - سیبری و بخش فرعی تر آن با نام هیرکانین است که از مغرب تا ارسباران و از مشرق تا جنگل های گلستان ادامه دارد و مساحت آن با درنظر گرفتن جنگل های ارسباران به 3 میلیون هکتار می رسد. این ناحیه در تمام فصول بوسیله باران و برف مشروب می گردد. نوسان حرارت آن زیاد و زمستانش معمولاً سخت و شدید می باشد، هر چند در مجاورت اقیانوس ها و دریاها دارای زمستانی مطبوع تر و معتدل تر است. جنگل های ارسباران یا قراچه داغ که در آذربایجان شرقی قرار گرفته است جز جنگل های نیمه مرطوب بوده که از جامعه بلوطستان و مشتقات آن، با درختان غالب اوری و ممرز تشکیل می شود. پوشش گیاهی در دو طرف رودخانه در ساحلهای ایران و آذربایجان نسبتاً متنوع می باشد. پوشش گیاهی شامل نیزار، بوته زار و در برخی مناطق پوشش درختچه های گز می باشد.

وضعیت اقتصادی

منطقه آزاد ارس که بخش بزرگی از آن در شهرستان جلفا واقع شده با برخورداری از مرز مشترک با کشورهای آذربایجان ، ارمنستان و جمهوری خودمختار نخجوان و وجود خطوط ارتباطی با اروپا و منطقه قفقاز ، ‌ترکیه و حوزه مدیترانه و قرارگیری در کریدورهای بین المللی حمل و نقل، پیشینه تاریخی اقتصادی قابل توجه، اقلیم مناسب، منابع غنی آب، مراتع و ذخیره‌گاه‌های جنگلی، قابلیت‌های توسعه گردشگری در زمینه های تاریخی، فرهنگی و طبیعی و ورزشی بین-المللی و پتانسیل بالای رشد و توسعه صنعتی، معدنی، کشاورزی، خدماتی و علمی و آموزشی به طور بالقوه نقش حائز اهمیتی را در ارتباط با چشم انداز بیست ساله به خود اختصاص داده است. وجود معادن غنی و ایجاد صنایع وابسته و نزدیکی به شبکه های زیربنایی، زمینه های توسعه تکنولوژی های نوین ، (بیوتکنولوژی، نانوتکنولوژی وIT)  بستر را برای حضور موثر در عرصه ملی در جهت رشد پرشتاب و مستمر اقتصادی و کسب جایگاه اول اقتصادی،‌علمی و فن آوری در منطقه، را فراهم می آورد. ‌همچنین سابقه تاریخی مرکزیت تجاری منطقه و توانمندی های بالای صادراتی و با فراهم سازی زیرساخت ‌های توسعه، فعالیت های بازرگانی در کنار گمرکات و مراکز تخلیه و بارگیری کالا می تواند بسترساز تعامل سازنده با جهان باشد. توسعه این شهرستان به ترتیب بخش های بازرگانی، خدمات و صنعت است. وجود منطقه آزاد صنعتی تجاری ارس در جوار شهرستان جلفا به عنوان بستری مناسب برای سرمایه‌گذاری صنعتی می باشد.

نقاط تاریخی و دیدنی

حمام جلفا، کلیسای سنت‌استپانوس (واقع در 26 کیلومتری غرب جلفا)، پل ضیاءالملک نخجوانی)، آبشار آسیاب خرابه (واقع در 27 کیلومتری هادی‌شهر در حاشیه رود ارس)، امامزاده شعیب دوزال، امامزاده سید محمد نوجه‌مهر (از نوادگان امام موسی کاظم(ع))، روستای کردشت (شامل مجموعه تاریخی و حمام کردشت)، روستای اوشتبین (روستای پله‌ای)، منطقة حفاظت‌شده ارسباران (با وسعت 72 هزار هکتار در کناره های جنوبی رود ارس)